الکتروموتور سه فاز القایی (Three Phase Induction Motor)، یکی از انواع دینام است که برای تأمین نیروی محرکه خود از برق سه فاز استفاده میکند. این موتورها نسبت به نوع تک فاز، کاربرد گستردهتری داشته و از آنها برای تأمین نیروی مکانیکی قویتر و کاربردهای در ابعاد صنعتی استفاده میشود.
الکتروموتورهای سه فاز در بیش از ۸۰ درصد موارد دارای روتور از نوع قفس سنجابی هستند و از توانهای ۱/۰ تا ۶۱۰ اسب بخار عرضه شدهاند. نکته جذاب این موتورها، قیمت مقرونبهصرفه آن است که نسبت به مزیتها و توانی که دارد، محبوبیت آن را افزایش داده است.
درباره الکتروموتور سه فاز
از نظر الکتریکی، هر سه نوع موتور القایی تک فاز، دو فاز یا سه فاز، از نوع AC (جریان متناوب) نوعی ترانسفورماتور محسوب میشوند. در الکتروموتور سه فاز (Three Phase Induction Motor)، منبع تغذیه مدار روتور از طریق میدان مغناطیسی گردان ایجاد شده در سطح قطبهای ساختار استاتور (Stator) القا میشود. با غوطهورشدن روتور در مرکز این میدان مغناطیسی گردان، یک ولتاژ ثانویه در مدار روتور القا میشود.
مدار روتور یک الکتروموتور سه فاز القایی AC، عمدتاً اتصال کوتاه دارد و ولتاژ ایجاد شده در مدار ثانویه روتور، باعث ایجاد جریان در سیمپیچ روتور میشود. این جریان در نهایت، میدان مغناطیسی خاص خودش را ایجاد میکند که با جهت میدان مغناطیسی استاتور گردان مخالف است.
اجزای سازنده الکتروموتور سه فاز
الکتروموتور سه فاز (Three Phase Induction Motor)، همچون دیگر انواع موتورهای الکتریکی دارای دو قسمت اصلی روتور و استاتور است. روتور و استاتور هرکدام دارای اجزای مختلف و عملکرد خاصی هستند که در ادامه به آنها میپردازیم.
1- استاتور
بخش ثابت یک الکتروموتور سه فاز، استاتور (Stator) نام دارد. این قسمت از یک قاب، هسته و سیمپیچ تشکیل شده است. قاب استاتور، بدنه موتور را تشکیل داده و برای محافظت از هسته و سیمپیچ طراحی شده است. علاوه بر این، طول عمر و استحکام قطعات داخلی استاتور، به کیفیت ساخت این قاب بستگی دارد.
معمولاً در بدنه قابهای استاتور، یک فن برای تهویه و دفع حرارت داخلی استاتور تعبیه میشود. معمولاً قاب استاتور در کاربردهای کوچک، با ریختهگری ساخته میشود و جنس آن از فولاد دایکست، آلیاژهای آلومینیوم یا فولاد ضدزنگ است.
هسته استاتور نیز، بهمنظور انتقال جریان برق متناوب طراحی شده و باعث هیسترزیس (Hysteresis) و ازدستدادن جریان گردابی میشود. معمولاً هسته استاتور توسط مهرههای ۳/۰ تا ۶/۰ میلیمتری لایهبندی میشود. مهر زنیهای داخل روتور با کمک پلاستیک نسبت به هم عایقبندی میشوند. لایه داخلی هسته استاتور دارای تعدادی شکاف برای کلاف است.
بخش سوم استاتور، سیمپیچ است که در بدنه هسته استاتور، شکافهایی برای قرارگرفتن آن ایجاد شده است. نکته مهم این است که تغذیه سه فاز، در اصل به سیمپیچ استاتور داده میشود؛ این یعنی سیمپیچ سه فاز بهعنوان سیمپیچ استاتور استفاده میشود. خوب است بدانید که تعداد قطبهای یک الکتروموتور سه فاز، به اتصال داخلی سیمپیچ استاتور بستگی دارد و سرعت موتور را مشخص میکند. هرچقدر تعداد قطبها بیشتر باشد، سرعت کمتر و هرچقدر تعداد قطبها کمتر باشد، سرعت بیشتر است. تعداد کل قطبها نیز همیشه یک عدد زوج است.
2- روتور
از نام روتور (Rotor) مشخص است که با یک بخش متحرک دوار مواجهیم. جالب است بدانید که طبقهبندی موتورهای الکتریکی بیشتر بر اساس نوع روتور انجام میشود. بر همین اساس، الکتروموتور سه فاز باتوجهبه نوع روتور، در دو مدل زیر دستهبندی میشود:
- موتور القایی قفس سنجابی (Squirrel Cage Induction Motor)
- موتور القایی با روتور سیمپیچی شده (Slip Ring Induction Motor)
روتورهای قفس سنجابی، شبیه یک قفس سنجاب طراحی شدهاند و در ساختار آنها، چند میله مسی یا آلومینیومی داخل شکافهای بدنه روتور قرار گرفتهاند. این میلهها در دو انتهای روتور به هم رسیده و به یک صفحه فلزی متصل میشوند. روتورهای سیمپیچی شده دارای سه دسته سیمپیچ هستند که در زاویه ۱۲۰ درجه نسبت به هم قرار گرفتهاند.
کاربرد
از الکتروموتور سه فاز در کاربردهای مختلفی خصوصاً در صنایع بزرگ استفاده میشود. معمولاً به دلیل اینکه این الکتروموتورها توان بالایی داشته و قدرت تأمین برق راهاندازی زیادی دارند، برای این نوع صنایع مناسباند. از جمله کاربردهای الکتروموتور سه فاز عبارت است از:
- لوکوموتیو قطار
- خودروسازی
- معادن
- کشتیسازی و قایقسازی
- نفت، گاز و پتروشیمی
- داروسازی و تولید لوازم آرایشی و بهداشتی
- کشاورزی و تجهیزات مرتبط
- فولاد و ذوبآهن
- دستگاه تراش
- کارخانههای آرد
- ماشین سنگزنی
مزایای استفاده از الکتروموتور سه فاز
ساخت یک الکتروموتور سه فاز بسیار راحت بوده و عملکرد سادهای دارد. این موتورها میتوانند در هر شرایط محیطی فعالیت کنند. راندمان موتورهای سه فاز بالا است و هزینه تعمیر و نگهداری آن نسبت به سایر موتورها کمتر است. موتور القایی یک موتور خود راهانداز است؛ بنابراین در فعالیت عادی به هیچ وسیله کمکی برای استارت نیاز ندارد. طول عمر بالای این موتورها به همراه قیمت مناسب، محبوبیت آنها را دوچندان کرده است.
مزایای استفاده از الکتروموتور سه فاز
الکتروموتور سه فاز در شرایط بار سبک دارای ضریب توان بسیار کمی است و جریان زیادی مصرف میکند. این در شرایطی است که میزان اتلاف انرژی در هنگامی که سیمپیچ مسی استفاده میشود بیشتر است. راندمان الکتروموتور سه فاز در شرایط بار سبک کمتر است. ازآنجاکه الکتروموتور سه فاز القایی دارای سرعت ثابت است برای کاربردهایی که بهسرعت متغیر نیاز دارد مناسب نیست. کنترل سرعت الکتروموتور سه فاز کمی دشوار است و در هنگام راهاندازی دچار کاهش ولتاژ میشود.
بهترین برندهای الکتروموتور سه فاز
اگر به دنبال خرید بهترین الکتروموتور سه فاز هستید؛ خوب است بدانید که امروزه بسیاری از کشورهای جهان همچون آمریکا، انگلیس، آلمان، چین، روسیه، ایران و … به تولید این موتورها اقدام کردهاند. انواع باکیفیت و اصل الکتروموتور سه فاز در بازار ایران در دسترس است. برای یک خرید مطمئن، بهتر است با برندهای معروف در این زمینه آشنا شوید.
از جمله برندهای معروف در ساخت الکتروموتور سه فاز، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- موتوژن (Motogen)
- الکتروژن (Electrogen)
- وی ای ام (VEM)
- موتواریو (Motovario)
- اسپیجی (SPG)
- زیمنس (Siemens)
- ای بی بی (ABB)
- جمکو (Jemco)
نحوه خرید الکتروموتور سه فاز
برای خرید الکتروموتور سه فاز باید به پارامترهای مهمی توجه کنیم که برای بررسی آنها هنگام خرید، میتوانید به Nameplate یا صفحه فلزی حاوی اطلاعات روی بدنه موتور توجه کنید. این صفحه دارای اطلاعاتی همچون مدل، توان، ولتاژ، برند سازنده و … است. قبل از توضیح هرکدام از این پارامترها، باید کاربرد موردنیاز خود را در نظر بگیرید.
این موضوع کمک میکند تا انتخاب دقیقتری داشته و جلوی هزینههای اضافه را بگیرید. فروشگاه تأمینکننده محصولات هیدرولیک هیدلند، با ارائه بهترین مشاورههای تخصصی در این زمینه، به شما در خرید مطمئن الکتروموتور سه فاز اورجینال کمک خواهد کرد. هیدلند، تمرکز ویژه خود را بر ارائه محصولات برندهای برتر جهانی، معطوف کرده است.
از جمله پارامترهایی که در هنگام خرید الکتروموتور سه فاز باید به آن توجه کنید عبارتاند از:
- سایز فلنج و فریم
- دور نامی موتور
- تعداد قطب
- ولتاژ کاری
- جنس بدنه
- توان و گشتاور
- بازدهی موتور
- کلاس طراحی
- برند الکتروموتور
- قیمت خرید
- پشتیبانی و آموزش
- سایز فلنج و فریم
سایز فلنج یا فریم، در انتخاب الکتروموتور سه فاز بسیار تعیینکننده است. معمولاً در شرایط خاص کارگاهی و تولیدی، محدودیتهای مکانی برای نصب وجود دارد؛ بنابراین بهتر است به ابعاد بدنه موتور توجه کنید. هر شرایطی نیاز به الکتروموتور با سایز فریم و فلنج متناسب خود دارد. در بازار الکتروموتورهای سه فاز از سایز ۳۱۵ تا ۳۵۵ وجود دارد.
1- دور نامی موتور
دور نامی موتور یکی از مواردی است که باید در هنگام خرید الکتروموتور به آن توجه کنید. تولیدکنندگان موتورهای الکتریکی، برای هر موتور یک دور نامی تعریف کردهاند. این دور نامی بیشتر برای کاربردهایی که به مقدار سرعت و تغییر آن نیاز دارند، مهم است. در زیر سه گروه عمده الکتروموتورهای سه فاز به همراه سرعت آنها آورده شده است:
- الکتروموتورهای ۲ پل با سرعت ۳۰۰۰ دور بر دقیقه
- الکتروموتورهای ۴ پل با سرعت ۱۵۰۰ دور بر دقیقه
- الکتروموتورهای ۶ پل با سرعت ۷۵۰ دور بر دقیقه
2- تعداد قطبها
تعداد قطبها در انتخاب موتور بسیار مهم است. هرچقدر تعداد قطب یک موتور الکتریکی بیشتر باشد؛ مقدار دور موتور نیز بیشتر است. به دنبال افزایش دور موتور، سرعت نیز بیشتر خواهد شد. بهطورکلی، تعداد قطبها عامل تعیینکنندهای روی سرعت چرخش روتور دارند. الکتروموتورهای سه فاز معمولاً دارای ۲ تا ۸ فاز هستند.
3- ولتاژ کاری
در کاربردهای مختلف صنعتی، به ولتاژ کاری الکتروموتور، توجه ویژهای میشود. ولتاژ وابستگی زیادی به برق جریان یافته در موتور دارد و معمولاً برای کاربردهای سنگین صنعتی باید از موتورهای با ولتاژ بالا استفاده کرد. ولتاژهای ۲۲۰ ولت سه فاز، ۲۲۰/۳۸۰ ولت سه فاز و ۳۸۰/۶۶۰ ولت سه فاز از جمله رایجترین ولتاژها در صنعت هستند.
4- جنس بدنه
اکثر الکتروموتورهای سه فاز ساختهشده در صنعت دارای بدنههای از جنس چدن و آلومینیوم هستند. موتورهای دارای بدنه چدنی دارای مقاومت بالایی در برابر خوردگی و حرارت هستند. همچنین بدنه این موتورها در برابر رطوبت بالا و خراش مقاوم است. هرچند قیمت موتورهای بدنه چدنی کمی گرانتر است؛ اما به دلیل کیفیت بالای آن، از محبوبیت زیادی برخوردار است. بدنههای آلومینیومی نیز در الکتروموتورهای سه فاز، کاربرد زیادی دارد. این نوع موتورها وزن کمی داشته و قیمت مناسبتری دارند.
5- توان و گشتاور
توان و گشتاور مستقیماً روی انتخاب الکتروموتورها برای خرید تأثیرگذارند. این دو پارامتر، بهعنوان مهمترین پارامترهای مورد بررسی در خرید الکتروموتورها، به قدرت و توان کاربردی موتور در صنعت مربوط میشود. انواع مختلف الکتروموتور سه فاز دارای توان از ۰۶/۰ تا ۴۵۰ کیلووات و گشتاور از ۱ تا ۱۰۰۰ نیوتن متر در بازار وجود دارد.
6- بازدهی موتور
بازدهی یا راندمان موتور یکی دیگر از پارامترهای خرید است. هرچقدر بازدهی یک موتور بیشتر باشد؛ هزینه موردنیاز برای تعمیر و نگهداری کمتر خواهد بود؛ بنابراین سعی کنید بهجای صرف هزینههای بالای تعمیر و نگهداری، روی خرید یک الکتروموتور باکیفیت و راندمان بالا تمرکز کنید. بازدهی موتورها بین ۵۰ تا ۹۰ درصد است؛ اما در اکثر موارد موتورهای سه فاز حدود ۸۵ درصد بازدهی دارند.
7- کلاس طراحی
کلاس طراحی، اصطلاحی است که در صنعت به طراحیهای خاص هر محصول اطلاق میشود. در تولید الکتروموتورهای سه فاز، کلاسهای طراحی حرارتی و ضد انفجار دو نمونه از کلاسهای طراحی هستند. در کلاس طراحی حرارتی، دماهای مختلف با دمای محیط کار جمع شده و کلاس حرارتی موتور (A، B، C و E) موردنظر تعیین میشود.
8- برند الکتروموتور
هرچقدر از اهمیت برند سازنده صحبت کنیم، کم گفتهایم. برند الکتروموتور نقش تعیینکنندهای در انتخاب صنایع دارد. هر شرکتی علاقه دارد که از موتورهای باکیفیت و اصل یک برند معروف استفاده کند. در بخش قبلی، سعی کردیم به چند مورد از بهترین برندهای سازنده الکتروموتور سه فاز اشاره کنیم. شما میتوانید برای خرید موتور موردنظر خود، روی این برندها بهعنوان یک پیشنهاد فکر کنید.
9- قیمت خرید
قیمت الکتروموتور سه فاز، به عوامل مختلفی از جمله، جنس بدنه، مدل ساخت، برند سازنده، توان و گشتاور و … بستگی دارد. با تمام این شرایط، خرید موتور موردنظر از یک نمایندگی رسمی یا از یک فروشگاه معتبر داخلی، کمک زیادی به شما میکند تا هزینه اضافی پرداخت نکنید. بهتر است برای خرید، فروشگاهی را انتخاب کنید که علاوه بر تأمین انواع محصولات و لوازم جانبی، خدماتی مثل آموزش نصب و تعمیر به همراه مشاوره و پشتیبانی آنلاین را نیز ارائه دهد.
10- پشتیبانی و آموزش
قطعاً برای نصب، تعمیر و نگهداری از یک الکتروموتور سه فاز، با سؤالات و ابهامات خاصی روبهرو خواهید شد. حتی در برخی موارد، خرید لوازم جانبی و قطعات داخلی برای تعویض، نیاز به مشاورههای بهموقع و تخصصی دارد. برای برطرفکردن این مشکل، ارائه پشتیبانی و آموزش از طرف شرکت فروشنده بسیار مهم است.
چرا تقاضا برای خرید الکتروموتور سه فاز بیشتر است؟
شاید این موضوع کمی سؤالبرانگیز باشد اما خرید الکتروموتور سه فاز، محبوبیت بیشتری نسبت به مدل تک فاز دارد. الکتروموتورهای سه فاز، کاربری راحتی دارند، قدرت بالایی را ارائه کرده و درعینحال قیمت بهتری نسبت به مدل تک فاز دارند.
همه این مزیتها در کنار عدم نیاز به راهانداز اولیه و قابلیت تنظیم سرعت و گشتاور، خرید آن را به گزینه بهتری تبدیل کرده است. اگر شما هم قصد دارید یکی از بهترین الکتروموتورهای سه فاز را بخرید، پیشنهاد میکنیم حتماً دریافت مشاورههای تخصصی را فراموش نکنید.