انسان همواره برای جابجا کردن اشیاء سنگین، نیازمند استفاده از ابزار بوده است. یکی از مهمترین ابزارهایی که در همین رابطه اختراع شده‌اند، جکها هستند. جک ابزارهایی مکانیکی هستند که برای بلند کردن، کشیدن، هل دادن یا فشار آوردن بر اجسام بکار می‌روند.
و در صنایع دو نوع جک اصلی پنوماتیک و هیدرولیک داریم که دارای تفاوت هایی هستند .تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک چیست ؟ در ماده کاری است. در جک‌های هیدرولیک، از مایع هیدرولیکی برای انتقال نیرو استفاده می‌شود، در حالی که در جک‌های پنوماتیک، هوا به عنوان ماده کاری به کار می‌رود. این تفاوت تأثیرات مختلفی بر سرعت، تنظیم نیرو، و کاربردهای این دو نوع جک دارد.
همچنین، جک‌های هیدرولیک برای کاربردهای سنگینتر و با نیروی بیشتر مناسب بوده و جک‌های پنوماتیک برای کاربردهای سبکتر و با نیاز به سرعت بیشتر به کار می‌روند. همچنین، نگهداری و تعمیر جک‌های پنوماتیک ساده‌تر است نسبت به جک‌های هیدرولیک.
در همه جکها، نیروی وارده طی مکانیسم فیزیکی خاصی به مقدار بسیار قابل توجهی افزایش یافته و لذا امکان جابجایی، ایجاد فشار، بلند کردن، کشیدن و یا هل دادن، به راحتی میسر می‌گردد. اهمیت جکها در زندگی روزمره ما بر کسی پوشیده نیست. ما بطور روزمره از این ابزارهای سودمند در جای جای زندگیمان استفاده می‌نمائیم.
در صنایع سنگین، اجسام فوق‌العاده سنگین به وسیله جک‌های قدرتمند با فشار یک دکمه جابجا می‌شوند. بی تردید، بدون وجود چنین ابزارهای ارزشمندی، نه تنها امکان این همه پیشرفت وجود نمی‌داشت، بلکه زندگی نیز برای انسان بسیار سخت می‌شد.
وقتی چرخ خودروی شما پنچر می‌شود، به راحتی با استفاده از یک جک، اتومبیل چند تنی خود را بلند کرده و چرخ آنرا تعویض می‌نمائید. درب پارکینگ شما با استفاده از یک جک، بدون نیاز به نیروی انسانی باز و بسته می‌شود.
همچنین بخوانید :سفارش ساخت جک هیدرولیک
تاریخچه جک:
جک در دوران باستان: سابقه استفاده از جک به‌عنوان ابزاری مکانیکی برای بلند کردن اجسام سنگین به دوران‌های بسیار دور بازمی‌گردد. زمانی که انسان متوجه کاربردهای فراوان اهرم‌ها گردید، شاید همان زمان هم بطور ناخواسته، جک را ابداع نمود. تصور کنید که انسان اولیه می‌خواست تخته سنگ بزرگی را جابجا نماید و به ارتفاع خاصی بالا ببرد.
برای اینکار، با استفاده از یک اهرم، یک قسمت از تخته سنگ را بلند کرده و زیرش سنگ کوچکتری می‌گذاشت. سپس طرف دیگر تخته سنگ را با اهرم بالا برده و از آن طرف هم سنگ کوچکتری در زیر تخته سنگ قرار می‌داد. به همین ترتیب، به تدریج با قرار دادن سنگهای کوچکتر در زیر تخته سنگ، آنرا به ارتفاع مورد نظر خود بالا می‌برد.
اینکار در حقیقت ساده‌ترین شکل جک با استفاده از ابزارهای موجود در طبیعت بود. بعدها در یونان باستان از وسایلی ساخته شده از چوب و طناب برای بلند کردن و جابجایی اجسام سنگینی چون سنگ و مصالح ساختمانی استفاده شد.
جک در عصر جدید:
با گذشت زمان، پیشرفت‌های زیادی در طراحی جکها انجام شد. جک‌های هیدرولیک که با استفاده از قانون پاسکال عمل می‌کنند و در آنها فشار اعمال شده به یک سیال محصور در سیلندر باعث حرکت قدرتمند می‌شود، اولین بار در اواخر قرن نوزدهم معرفی شد. این نوع جکها به دلیل توانایی‌شان در بلند کردن بارهای سنگین، به سرعت گسترش یافتند.
این نوآوری منجر به انقلابی در صنعت ساخت و ساز، حمل و نقل و تولید گردید. امروزه جکها در انواع و اندازه‌های مختلف تولید شده‌اند که هر یک برای تحمل ظرفیت‌های بار و شرایط کاری متفاوت طراحی شده‌اند. آنها به طور گسترده در صنایع مختلف، از تعمیر و ساخت و ساز خودرو گرفته تا معدن و تولید سنگین استفاده می شوند و نقش اساسی در بسیاری از جنبه های زندگی مدرن دارند.
انواع جک‌های هیدرولیک و پنوماتیک
جکها انواع مختلفی دارند. با توجه به معیارهای مختلف، می‌توان تقسیم‌بندی‌های گوناگونی از جکها انجام داد. به عنوان مثال، از نظر شکلی می‌توان از جک‌های سوسماری، جک‌های قیچی، جک‌های پنجه‌ای، جک‌های ترولی، جک‌های بازوئی و … نام برد. از نظر کاربرد می‌توان از جک‌های صنعتی، جک‌های خودروئی، جک‌های ساحتمانی و … نام برد.
در یک تقسیم بندی دیگری می‌توان جکها را به دستی و برقی تقسیم نمود. نهایتاً از نظر مکانیسم عملکرد می‌توان جکها را به سه گروه هیدرولیک، پنوماتیک، و مکانیکی تقسیم‌بندی نمود. بطور کلی در جک‌های هیدرولیکی، از فشار ناشی از مایع هیدرولیک که غالباً نوعی روغن مخصوص است، برای بلند کردن اجسام سنگین استفاده می‌شود. در جک‌های پنوماتیک، مکانیسم انتقال نیرو از طریق فشار هوا صورت می‌پذیرد. در جک‌های مکانیکی هم با استفاده از سیستمی از چرخ دنده‌ها و اهرم‌ها عمل انتقال نیرو انجام می‌پذیرد.
انجام کلیه خدمات مربوط به تعمیر پمپ هیدرولیک در گروه صنعتی هیدلند.
مقایسه جک‌های هیدرولیک و پنوماتیک
با توجه به اینکه جک‌های هیدرولیک و پنوماتیک دو نوع از شایع‌ترین انواع جک هستند، در این قسمت اقدام به مقایسه این دو نوع جک از جهات گوناگون می‌نمائیم
1. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر مکانیسم
جک‌های هیدرولیک با استفاده از اصول مکانیک سیالات و تراکم‌ناپذیری مایعات کار می‌کنند. این نوع جک ها شامل یک پیستون هستند که معمولاً توسط یک پمپ یا سیستم اهرمی فعال می شود. هنگامی که سیال هیدرولیک که روغنی مخصوص است به داخل سیلندر پمپ می شود، فشاری ایجاد می کند که روی پیستون عمل می کند و باعث می شود که پیستون بسمت بیرون و با قدرت حرکت کند.
با ادامه پمپاژ سیال هیدرولیک، پیستون می تواند جسم مورد نظر را به راحتی تا ارتفاع دلخواه بالا ببرد. در جک های پنوماتیک مکانیسم متفاوتی طراحی شده است. جک های پنوماتیکی با هوای فشرده تغذیه می شوند به اینصورت که هوای بیرون با مکانیسم خاصی به درون سیلندر مخصوص پر می شود. هوای بیرون در داخل سیلندر، متراکم و فشرده می شود و در اثر تداوم این کار، فشار هوا باعث بالا رفتن میله متصل به سیلندر و در نتیجه جابجائی اجسام سنگین می گردد.
2. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر دقت
در سیستم جک های هیدرولیکی از آنجائیکه از سیال/روغن بعنوان ابزار انتقال نیرو استفاده می شود، لذا عمل تراکم صورت نمی پذیرد. در این سیستم، با دقت بسیار بالا می توان پیستون را جابجا کرده و به عبارتی، بار را به دقت در محدوده مشخصی جابجا کرد.
اما در جک های پنوماتیک چون هوای بیرون از طریق پمپ مکنده به داخل سیلندر وارد شده و متراکم و فشرده می شود، لذا آزادسازی فشار ایجاد شده ناشی از آن با دقت مورد نظر اتفاق نمی افتد. در این حالت نمی توان محل و محدوده دقیق جابجایی را مشخص و تعیین کرد.
3. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر کاربرد
با توجه به آنچه که در بند پیشین ذکر شد، دقت جک های هیدرولیکی نسبت به جک های پنوماتیک بیشتر است. بنابراین، از جک های هیدرولیکی عمدتاً در صنایعی که نیاز به دقت بالائی در امر جابجایی باشد استفاده می گردد در صورتیکه از جک های پنوماتیک در مواردی که دقت زیاد مد نظر نیست، استفاده می شود.
مثلاً در صنایع پرس که قالب نرینه با فشار و سرعت به داخل قالب مادینه وارد شده و به جسم یا ورقی که مابین این دو قرار دارد شکل میدهد، از جک های پنوماتیک استفاده می شود. اما در مواردی چون بالا بردن یک خودرو در تعمیرگاه که ممکن است در مواردی نیاز به کم و زیاد کردن ارتفاع داشته باشیم، از جک های هیدرولیکی استفاده می گردد.
4. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر سرعت
در جک های هیدرولیکی، سیستم تزریق سیال/روغن هیدرولیک به داخل سیلندر، نسبتاً با کندی انجام می پذیرد و لذا سرعت جابجایی اجسام در این سیستم کند است. این مساله در جک های پنوماتیک با توجه به آزادسازی دفعی هوای فشرده شده، با سرعت بالائی اتفاق می افتد و در نتیجه جک بسرعت باعث جابجایی اجسام مورد نظر می شود.
5. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر قدرت
جک های هیدرولیکی به دلیل تراکم ناپذیری سیال/روغن مورد استفاده، دارای قدرت بالایی هستند و در مواردی که نیاز به حجم زیادی از قدرت باشد، کاربرد دارند. جک های پنوماتیک تا حد معینی قادر به فشرده سازی هوا در داخل سیلندرها هستند و بیش از حد معین، امکان اضافه کردن فشار وجود ندارد. نتیجتاً قدرت آنها نیز در مقایسه با جک های هیدرولیکی بسیار کمتر است.
6. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر مدار سیال
در جک های هیدرولیکی، روغن به عنوان سیالی که نیرو را منتقل می نماید، در یک مدار کاملاً بسته قرار دارد. بسته بودن این مدار باعث می شود که با هدایت آن (سیال/روغن) به داخل سیلندر، پیستون در جهت عکس فشار، خارج شده و نیرویی برای جابجایی اجسام ایجاد نماید.
سپس، بعد از بازگشت تدریجی سیال/روغن به درون محفظه اصلی، پیستون نیز به داخل محفظه خود (سیلندر) باز می گردد و از این طریق، جسم بالا یا پائین می رود. این مساله در جک های پنوماتیک متفاوت است به اینصورت که مدار این جکها باز است. هوای فشرده شده در مخزن با فشار دفعی وارد سیلندر می شود و پیستون را جابجا می کند و سپس بصورت دفعی نیز خالی می شود تا پیستون به محل قبلی (سیلندر) خود باز گردد.
7. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر منبع انرژی
برای راه اندازی جک های هیدرولیکی در صنایع سنگین، نیاز به نیروی برق ضروری است اما در در سطوح کارگاهی یا خانگی می توان بدون برق و بصورت کاملاً دستی براحتی از این جک ها استفاده نمود. در جک های پنوماتیک سیستم بگونه ای است که بدون نیروی برق نمی توان هوا را در داخل مخزن یا سیلندر فشرده کرد.
8. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر ایمنی
از زاویه ایمنی، جک های هیدرولیکی نسبت به جک های پنوماتیک ایمن تر هستند. دلیل امر به این نکته مربوط می شود که در صورت نشت یافتن سیال/روغن از مدار، عمل تخلیه به تدریج اتفاق می افتد و لذا جسم سنگین روی جک به آرامی فرود می آید. اما در جک های پنوماتیک، در صورت وجود نشتی، هوای فشرده شده به یکباره از سیلندر خالی می شود. در این صورت، جسم روی جک بسرعت فرود می آید و می تواند باعث حادثه گردد. همین موضوع باعث شده که از جک های پنوماتیک در شرایط پر خطر استفاده نگردد.
9. تفاوت جک هیدرولیک و پنوماتیک از نظر زیست محیطی
در جک های هیدرولیکی، سیال /روغن موجود در مدار، در بسیار از مواقع در اثر فشار زیاد دچار نشتی می شود. در این حالت، سیال/روغن نشت یافته باعث آلودگی خاک و آب می شود. این مساله در مورد جک های پنوماتیک وجود ندارد و این جک ها بسیار پاک و تمیز هستند.
جهت خرید و استعلام قیمت پمپ رکستروت در گروه صنعتی هیدلند کلیک نمایید.
کلام پایانی:
در این نوشتار ضمن ارائه تصویری کلی از جک و اهمیت ان در زندگی انسان، اقدام به معرفی انواع جک نمودیم. تاکید اصلی ما روی مقایسه دو نوع متداول از جک ها یعنی جک های هیدرولیک و پنوماتیک بود. طی مقایسه این دو نوع جک، متوجه شدیم که هر کدام دارای ویژگیهای خاص خود هستند و اینگونه نیست که یکی بر دیگری برتری داشته باشد.
جک های هیدرولیک عمدتاً در مواردی که دقت و قدرت بالائی مورد نیاز باشد کاربرد دارند. اما جک های پنوماتیک در مواردی که دقت و قدرت نسبی کمتر، اما سرعت بیشتری مد نظر باشد، کارائی دارند. بنابراین، هر یک از این دو نوع جک، بسته به نیاز ما است که کاربرد و اولویت می یابند.
